Wijkcoach Carlo de Waal van ElkWelzijn zet zich dagelijks in voor de inwoners van Culemborg. Met vaak een groene insteek slaat hij bruggen tussen bewoners met een hulpvraag en vrijwilligers die daar graag in willen voorzien. Zo maakt groen welzijnswerk Culemborg niet alleen mooier, maar ook een nog fijnere plaats om te wonen.
Tekst: Hans van Beuzekom, foto: Lyanne Art
Wanneer Carlo aan komt fietsen is al direct duidelijk dat we hier te maken hebben met een buitenmens. Ondanks het feit dat het pas net april is heeft hij een zomers gebruind gezicht. “Ik ben inderdaad niet veel achter de computer te vinden”, bevestigt hij even later. Carlo de Waal (50) is nu 6 jaar wijkcoach bij ElkWelzijn en in die rol coördineert hij vooral veel groene taken. Daarnaast is hij maatjescoördinator en betrokken bij de organisatie van de Beursvloer.
De groene wijkcoach
Afkomstig uit Amsterdam trok hij in 2019 met zijn gezin zuidwaarts naar Culemborg op zoek naar wat meer ruimte en groen. Het was de oude stek van zijn echtgenoot en het leek hen ook een fijne plek om hun zoon zijn middelbare school te laten doorlopen. Vlak voor de verhuizing zag hij een vacature wijkcoach bij ElkWelzijn en wist meteen: dat ben ik.
Inmiddels woont hij al jaren met plezier langs de Lek en is hij het groene gezicht van ElkWelzijn. Zijn werk als wijkcoach omschrijft hij vooral als mensen een stapje verder helpen. “Dat kunnen kwetsbare mensen zijn maar ook vitale,” zo schets hij. Het groene aspect in zijn werk kwam op zijn pad toen een buurtbewoner via collega wijkcoach Alice met het idee van een buurtmoestuin kwam.
Voor Carlo viel toen veel op zijn plek. In het drukke Amsterdam had hij zich jaren via Stichting Present ingezet om een brug te slaan tussen bewoners die hulp nodig hadden en zij die dat wilden bieden. Carlo lukte het om in Amsterdam hier invulling aan te geven en zag ook veel groene projecten ontstaan.
Start van de buurtmoestuin
De buurtmoestuin in Culemborg, vlakbij Bolderburen, kwam er in 2020. Tegelijkertijd brak de coronacrisis uit. Carlo ontdekte dat werken op een moestuin in duo’s nog wel mocht. Er ontstonden schaarse momenten van contact tussen de eerste vrijwilligers, het belang van samen tuinieren werd gelijk bevestigd. Veel anderen ontdekten ook een uitvlucht aan de afzondering van thuis blijven en de “moestuingroep” groeide snel. Maar ook na corona is het werken in de moestuin populair gebleven. Wat een ieder er uit haalt is volgens Carlo heel wisselend. “Je ziet mensen die na een drukke dag met hun handen in de aarde willen wroeten maar ook anderen die fysiek niet meer in staat zijn om alleen te tuinieren en dit wel in groepsverband kunnen.”
Meer groene initiatieven
Carlo zag de kracht van groene vrijwilligersprojecten en zo ontstonden andere initiatieven waarin de link tussen welzijn en het buiten bezig zijn werd gelegd. Inmiddels worden er samen met vrijwilligers tuinen onderhouden. Ook zijn er logeertuinen waar gedoneerde planten een tijdelijke opvang krijgen tot ze een nieuw huis vinden bij inwoners met een behoefte aan meer groen in hun tuin.
Bij ieder groen idee komt Carlo’s passie weer bovendrijven die hij jarenlang bij Present in Amsterdam inzette. “Vraag en aanbod met elkaar in contact brengen; dat zit gewoon in mijn DNA.” Zo kwam er bij de Johannamolen een tweede moestuin en werd bij BonVie het terras vergroend met kweekbakken en planten. Het praktijkonderwijs maakte een wilgenboog en met hulp van de Culemborgse afdeling van Present kwam ook daar een logeertuin. Ook de leerlingen van het KWC staken de handen uit de mouwen om de tuin gestalte te geven.
Start logeertuin
“Het vergroenen van verharding; het zogenaamde tegels wippen is populair bij mensen,” aldus Carlo. “Maar planten zijn ook kostbaar en voor sommige is het best lastig om dat te betalen. Bovendien kwamen we er achter dat veel mensen die bezig blijven in hun tuin planten of struiken over hebben. Met hulp van de gemeente en stichting Present Culemborg hebben we destijds via een pilot bij BonVie een start met de logeertuin gemaakt.”
Bij BonVie staat een bak waar planten achtergelaten kunnen worden. “Een beetje alsof ze te vondeling worden gelegd,” grapt Carlo. “Maar ook maak ik bij een persoonlijke overdracht van planten even een praatje met de donor en zo leg ik weer makkelijk contact. Via de logeertuin krijgen die planten uiteindelijk weer een nieuwe plek.”
Momenteel krijgt de grond bij BonVie een opknapbeurt en is bij wijkcentrum de Salaamander in Culemborg Oost een derde logeertuin gerealiseerd. Wederom met gezamenlijke inzet van de ElkWelzijn tuinploeg, Present en leerlingen van het KWC. Ook het Elisabeth Weeshuis hielp het afgelopen jaar financieel mee aan groene projecten, zodat praktische zaken gerealiseerd kunnen worden en geld geen belemmering is om iets niet te doen.
Tuintjes opknappen
Naast de logeertuin is tuinen opknappen met vrijwilligers ook populair. Populair aan de vraagkant van mensen die hulp kunnen gebruiken maar ook aan de aanbodkant van vrijwilligers. Carlo probeert dat wel iets te doseren. “We zijn geen hoveniersbedrijf,” legt hij uit. “Maar dat regelmatige onderhoud van de tuin en dus contact, dat kopje thee aan de keukentafel, dat is gewoon heel belangrijk.”
Door al die activiteiten ben ik veel in de wijk en probeer ik in contact te komen met inwoners. Soms zie ik ook aan een tuin of dingen niet meer lukken en breng ik de bewoner in contact met de tuingroep.” Carlo geeft aan dat achterstallig onderhoud niet perse door financiële uitdagingen hoeft te komen; ook fysieke problemen kunnen een oorzaak zijn. “Kinderen wonen soms ver weg waardoor logische hulp niet voorhanden is.”
Door de zachtere winters stopt het werk tegenwoordig niet in de herfst maar is de tuinploeg tot ver in het najaar druk. Ook bouwvallige tuinhuisjes afbreken is zo’n klus die prima in december of januari uit te voeren is.
Fijn om te helpen
“Het mooie van dit werk is dat het zich op een natuurlijke manier verder ontwikkelt en uitbreidt,” zegt Carlo. “En dat zit hem vooral in het vrijwilligerskapitaal dat mijn kant op komt.” Zo komt er ook steeds meer tuinadvies bij kijken. Carlo weet ondertussen best wat van groen maar leunt liever op mensen die nog meer kennis van groen hebben en het ook kunnen toepassen. “Ik kan goed coördineren en faciliteren,” geeft hij volmondig toe.
De voldoening haalt hij uit kleine dingen. Met een klein clubje in korte tijd zichtbare veranderingen brengen. “En soms een kopje thee, soms een complete maaltijd van een bewoner. Maar alle dankbaarheid is goed genoeg. Ik geloof in gelijkwaardigheid en wederkerigheid.”
Waar de drive vandaan komt die Carlo in gang houdt? “Ik ben opgevoed in een warme familie die naar elkaar omzag. Ik vind het fijn om te helpen. Je hoeft het leven niet alleen te leven vind ik. Ik heb een topdag als ik de combinatie tussen groen en ontmoeten kan maken. Als ik met de bakfiets van ElkWelzijn door de stad fiets sta ik wel honderd keer stil voor een praatje. Die ontmoetingen zijn onbetaalbaar.”
