Coaches van ElkWelzijn merken dat veel van hun cliënten behoefte hebben aan diepergaande gesprekken over levensvragen. Deze behoefte komt meestal voort uit verlies- en eenzaamheidservaringen. ElkWelzijn haakte hier op in door dit najaar te starten met gespreksgroepen over zingeving. De belangstelling voor deze groepen is groot. Ze worden begeleid door geestelijk begeleiders van het Centrum voor levensvragen Rivierengebied. Eén van hen is Nel Bartlema (64).
Tekst: Frans Huber; Foto: Huub van Beurden
Vrijplaatsen voor open gesprek
Nel Bartlema: “Geweldig dat ElkWelzijn zo’n initiatief neemt. Het is zo waardevol dat er ‘vrijplaatsen’ worden gecreëerd voor goede en open gesprekken, mensen missen dat vaak in hun eigen omgeving”. Het idee komt van Loes van Delft, wijkcoach Ouderen bij ElkWelzijn en van Sandra Rigter, coördinator van het vrijwilligerssteunpunt. Zij zijn de motor achter dit project. Sandra organiseert regelmatig activiteiten vanuit Elk rondom het thema ‘Eenzaamheid’. Loes komt in haar werk veel ouderen tegen die in hun leven steeds meer kwijtraken en die aanlopen tegen de gevolgen daarvan. Ze hebben daardoor goed in de gaten wat mensen zoal bezighoudt.
“De gespreksgroepen zijn georganiseerd onder de naam ‘Zin in (je) Leven’”, zo zegt Nel, “het gaat over vragen rond zingeving of gemis aan zingeving, over het gevoel ‘er wel of niet toe te doen’. Vaak hebben twijfels over de zin van je bestaan te maken met verlies of tegenslag. Verlies van een nabij familielid of van een relatie, van vriendschappen. Of van een baan. Of ook verlies van mobiliteit waarbij iemand afhankelijk wordt van hulp. Het werpt mensen erg op zichzelf terug, ze ervaren dat ze niet goed verder kunnen met hun leven. Gevoelens van eenzaamheid en ook wel depressie zijn er aan verwant.”
Twee groepen
De bedoeling was om met 1 groep te starten. Maar er waren zoveel aanmeldingen dat het 2 groepen zijn geworden. De deelnemers variëren in leeftijd van 35 tot 85 jaar. De groepen komen in najaar en winter 7 keer bij elkaar. Het is op dit moment de bedoeling om volgend jaar opnieuw met groepen te starten.
Nel: “Voor bijna alle deelnemers bleek een belangrijk motief om mee te doen, het gemis aan diepergaande persoonlijke gesprekken. Er bleek grote behoefte aan gesprekken waarbij je in een goede sfeer over jezelf kunt vertellen en ook goed en betrokken luistert naar wat anderen inbrengen. Belangrijk is dat de deelnemers veiligheid en vertrouwen ervaren. Dat duurt altijd even maar dat is inmiddels in de groepen mooi aan het groeien. De motivatie bij de deelnemers is hoog. Zo wordt er bijna nooit een bijeenkomst verzuimd.”
Vriendschappen
“Het ging in mijn groep in het begin over vriendschappen”, vertelt Nel, “wat deze voor je betekenen, over het kwijtraken en het gemis ervan, en over het opnieuw ontwikkelen van vriendschappen. Andere thema’s die uitgebreid aan bod komen: Het respectvol omgaan met elkaar als voorwaarde voor vertrouwen in de sociale contacten die je hebt. En hoe je zoiets naar elkaar uitdraagt. Belangrijk blijkt ook de vraag hoe of je je leven zo kunt invullen dat het (weer) voldoening geeft.”
Nel onderstreept: “het zijn geen probleemgroepen, het is ook geen lotgenotencontact. De groepen zijn voor mensen die, net als iedereen, soms stevig tegen het leven aanlopen en zichzelf (levens)vragen stellen. Mensen die daar niet alleen mee willen blijven rondlopen. Iedere deelnemer in de groep maakt zijn eigen proces door, een geleidelijk proces. Daarbij gaat het om het vergelijken van ervaringen over een gemeenschappelijk onderwerp. Voor de deelnemers kan dat verhelderend en verrijkend zijn.”
Centrum voor levensvragen
De Centra voor levensvragen bestaan pas sinds een paar jaar. Ze liggen verspreid door het hele land. Ze ontvangen overheidssubsidie. Nel werkt bij het Centrum voor levensvragen Rivierengebied. Ze werkt er samen met nog zeven collega’s, net als zij geestelijk begeleider. Ze werken daarnaast vaak als geestelijk verzorger, bijvoorbeeld in ziekenhuizen of verpleeghuizen maar ook in hospices, bij het leger of in gevangenissen. De meeste aandacht ging tot voor kort uit naar begeleiding van mensen thuis in hun laatste levensfase, vaak samen met hun familie.
Traject van 5 gesprekken
Nel vult aan: “Gelukkig kunnen nu ook andere mensen bij het Centrum terecht. Mensen van 50 jaar en ouder die worstelen met vragen over de zin van hun leven kunnen zich zonder verwijzing aanmelden bij het Cvl Rivierengebied. Hen worden maximaal vijf gesprekken gratis aangeboden. Soms komt het initiatief voor een begeleiding van een familielid. Maar het kan ook gaan via bijvoorbeeld de buurvrouw, een huisarts, wijkverpleging of wijkcoach.”
Een groot voordeel voor begeleiding vanuit een CvL is dat mensen niet te maken hebben met de ziektekostenverzekering, met intakes, medische diagnoses en lange wachttijden. In het algemeen kun je er op zeer korte termijn terecht.
De geestelijk begeleiders die werken bij het Centrum zijn professionals met een universitaire opleiding en verschillende levensbeschouwelijke achtergronden.
Inspireren
Nel zegt: “Ik vind dit heel mooi werk. Ik was vroeger kinderfysiotherapeut, ik werkte toen veel via de buitenkant, het fysiek van de kinderen. Lichamelijkheid is heel belangrijk maar al doende werd ik ook steeds nieuwsgieriger naar de binnenkant: wat gaat er in kinderen, in mensen om. Het stimuleerde me om opnieuw te gaan studeren, aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht.
Het is zó belangrijk om naar ieder mens te kijken vanuit diens eigenheid. Iedereen is verschillend. En ieder mens heeft ook weer zoveel verschillende kanten. Ik weet dat ik mensen niet kan veranderen. Ze moeten dat zelf gaan doen, dat is een geleidelijk proces. Het is fijn als ze weer verwonderd raken over zichzelf. Mijn wens is dat ik ze daartoe weet te inspireren.”
Meepraten over de zin van het leven of wil je eerst meer informatie? Neem gerust contact op met:
Sandra Rigter, ElkWelzijn: tel. 06-83 52 51 08 of mail srigter@elkwelzijn.nl
Loes van Delft, ElkWelzijn: tel. 06-83 52 48 78 of mail lvandelft@elkwelzijn.nl
Centrum voor levensvragen Rivierengebied: tel. 085-400 00 21 of mail rivierengebied@centrumvoorlevensvragen.nl
